Filmowe obrazy II wojny światowej od lat fascynują widzów na całym świecie. Wojenne produkcje fabularne pozwalają wczuć się w realia i dramatyzm tamtych lat, przybliżając kluczowe wydarzenia i bitwy. Wśród wielu filmowych hitów o II wojnie światowej szczególne miejsce zajmują te powstałe w latach 90. XX wieku. To właśnie wtedy na ekrany trafiło wiele kinowych hitów ukazujących różne teatry II wojny światowej. Od polskiej kampanii wrześniowej, przez bitwę o Anglię, Stalingrad, lądowanie w Normandii po powstanie warszawskie i upadek III Rzeszy.
Filmy wojenne o kampanii wrześniowej
Polskie produkcje z początku lat 90.
Polskie kino po transformacji ustrojowej zaczęło na nowo przyglądać się najważniejszym wydarzeniom z historii Polski. Jednym z najbardziej dramatycznych była agresja Niemiec na nasz kraj we wrześniu 1939 roku. Już w 1993 roku powstał film fabularny pt. "Pornografia" w reżyserii Jana Jakuba Kolskiego, który częściowo nawiązywał do wydarzeń kampanii wrześniowej. Jego akcja rozgrywała się wprawdzie w okupowanej Warszawie, ale zawierał sceny ukazujące polskich żołnierzy walczących z Niemcami podczas inwazji. Rok później na ekrany trafił film Ryszarda Bugsza "Getto" ukazujący m.in. bombardowanie Warszawy we wrześniu 1939. Najważniejszą produkcją fabularną poświęconą wydarzeniom 1939 roku był jednak film "Pierwszy dzień wojny" w reżyserii Rafała Wieczyńskiego. Obraz ten z 1994 roku przedstawiał losy kilkorga młodych ludzi, których życie diametralnie odmieniła niemiecka agresja na Polskę. Reżyser pokazał m.in. dramatyczne sceny bombardowań Warszawy i heroicznej, choć skazanej na klęskę obrony stolicy.
Zagraniczne filmy o agresji Niemiec na Polskę
Choć najlepiej dramatyzm kampanii wrześniowej oddają polskie produkcje, to także zagraniczne kino nie omieszkało przypomnieć o tym, jak 1 września 1939 roku rozpoczęła się największa hekatomba w historii ludzkości. W 1989 roku swoją premierę miał amerykański film TV "Winds of War" w reżyserii Dana Curtis'a. Przedstawia on losy amerykańskiej rodziny Wastów na tle narastającego w latach 30. zagrożenia ze strony III Rzeszy. Film rozpoczyna się od scen ukazujących atak Niemiec na Polskę z perspektywy dyplomaty i oficera Marynarki USA Victora Henry'ego. Ukazane są m.in. sceny zbombardowania Wielunia, a także polskich i niemieckich żołnierzy walczących podczas obrony i szturmu Warszawy. Rok później powstał brytyjski serial "The World at War", którego jeden z odcinków poświęcony był niemieckiej agresji na Polskę i jej skutkom dla wybuchu II wojny światowej.
Najciekawsze sceny bitewne
Najlepiej w pamięci widzów zapadają sceny batalistyczne, ukazujące faktyczny przebieg starć zbrojnych między walczącymi armiami. W przypadku filmów o kampanii wrześniowej są to przede wszystkim sceny obrony Warszawy - bombardowania miasta przez niemieckie lotnictwo, dramatycznej ewakuacji ludności, walki powstańców i regularnych oddziałów z czołgami Wehrmachtu na ulicach stolicy. Duże wrażenie robią też ujęcia ukazujące działania polskiej kawalerii przeciwko niemieckim kolumnom pancernym i zmechanizowanym. Mimo całkowitej dysproporcji sił, polscy kawalerzyści atakowali wroga z determinacją i odwagą. Te sceny ukazują dramatyczny wrzesień 1939 z perspektywy zwykłego żołnierza.
Obrazy wojny powietrznej nad Europą
Walki pilotów myśliwców RAF z Luftwaffe
Jednym z kluczowych wydarzeń II wojny światowej była bitwa o Anglię stoczona latem i jesienią 1940 roku. Stawką było zdobycie przewagi w powietrzu nad kanałem La Manche i tym samym otwarcie drogi do inwazji lądowej na Wyspy Brytyjskie. Filmy takie jak "Bitwa o Anglię" z 1969 roku w reżyserii Guya Hamiltona w spektakularny sposób ukazują pojedynki na życie i śmierć między pilotami RAF latającymi na Spitfire'ach i Hurricanach a ich odpowiednikami z Luftwaffe. Wykorzystanie zdjęć z prawdziwych samolotów pozwoliło oddać klimat tych niezwykle intensywnych starć. Walki w powietrzu nad południową Anglią i kanałem La Manche przedstawiają również takie filmy jak "First Light" z 2010 roku czy serial "Danger UXB".
Bombardowania niemieckich miast przez aliantów
Po zwycięstwie w bitwie o Anglię inicjatywa strategiczna przeszła do rąk aliantów zachodnich. Od 1942 roku rozpoczęły się regularne naloty bombowe RAF i USAAF na niemieckie miasta. Celem było zniszczenie potencjału przemysłowego III Rzeszy i złamanie morale ludności cywilnej. Filmy takie jak "Memphis Belle" czy "Hanover Street" ukazują niebezpieczne wyprawy bombowe alianckich załóg nad okupowaną Europę. Pokazują one determinację lotników, dramatyczne starcia z myśliwcami wroga oraz zniszczenia powodowane przez bomby zrzucane na niemieckie fabryki i miasta. Te sceny oddają skalę niszczycielskiej siły alianckiego lotnictwa strategicznego.
Odwrót Luftwaffe i klęska niemieckiego lotnictwa
W końcowej fazie wojny to Luftwaffe znalazła się w odwrocie. Przewaga aliantów była już przytłaczająca, a paliwo niemieckim samolotom ledwo wystarczało, by wznieść się w powietrze. Filmy pokroju "Saints and Soldiers: The Airborne Creed" ukazują beznadziejne położenie pilotów Luftwaffe walczących z potężnymi formacjami bombowców i myśliwców USAAF i RAF nad terytorium Rzeszy. Ukazują dramatyczne, samobójcze wręcz starcia, gdy garstka niemieckich myśliwców atakuje setki maszyn wroga. Odwaga pilotów kontrastuje z beznadziejnością ich położenia. Wymownym symbolem upadku Luftwaffe są sceny tysięcy spalonych wraków samolotów na lotniskach Rzeszy tuż przed kapitulacją.
Wojna na morzach i oceanach
Potyczki krążowników i pancerników na Atlantyku
Choć wojna na oceanach zdominowana była przez uboczną, lecz kluczową kampanię bitwy o Atlantyk, to nie brakowało też spektakularnych starć większych okrętów nawodnych. Jednym z takich starć była bitwa koło przylądka North w 1941 roku, w której brytyjski krążownik HMS "Hood" został zatopiony przez niemiecki pancernik "Bismarck". To starcie ukazane zostało w filmie "Sink the Bismarck!" z 1960 roku. Inne produkcje jak "Pursuit of the Graf Spee" przedstawiają z kolei pościg Royal Navy za niemieckim krążownikiem, który wsławił się atakami na aliancką żeglugę. Te morskie potyczki, choć nieliczne, miały wielkie znaczenie propagandowe dla obu stron.
Znaczenie bitwy o Anglię dla Royal Navy
Choć bitwa o Anglię rozgrywała się głównie w powietrzu, to kluczowe znaczenie dla obrony Wysp miała Royal Navy. Gdyby uległa porażce w starciu z Kriegsmarine, droga dla niemieckiej inwazji byłaby otwarta. Filmy takie jak wspomniany "Sink the Bismarck!" ukazują ogromny wysiłek, jaki Brytyjczycy podjęli, by zneutralizować zagrożenie ze strony dużych niemieckich okrętów nawodnych. Pokazują też działania Royal Navy mające na celu zapewnienie eskorty dla konwojów z zaopatrzeniem z Ameryki i Kolonii, bez którego Wielka Brytania nie byłaby w stanie kontynuować wojny. Bitwa o Atlantyk była równie ważna, co bitwa o Anglię.
Amerykańskie filmy o walkach na Pacyfiku
Amerykańskie kino chętnie ukazywało heroiczne działania US Navy na oceanie Spokojnym. Filmy takie jak "Tora! Tora! Tora!", "Midway" czy "USS Indianapolis: Men of Courage" przedstawiają zmagania amerykańskich marynarzy z potężną Japońską Cesarską Marynarką Wojenną. Reżyserzy lubują się w efektownych scenach morskich bitew z udziałem lotniskowców, pancerników i krążowników, które strzelają do siebie z wielkich dział. Widzowie mogą podziwiać odwagę i poświęcenie amerykańskich żołnierzy i marynarzy, którzy mimo niemal samobójczych misji, walczyli z determinacją o zwycięstwo. Te sceny budują patriotyczny obraz heroicznej walki z japońskim agresorem na Pacyfiku.
Front wschodni i atak Niemiec na ZSRR
Filmy o dramatycznej obronie Moskwy
22 czerwca 1941 roku III Rzesza zaatakowała Związek Radziecki. Już po kilku miesiącach niemieckie armie znalazły się pod Moskwą. Jej obrona, która rozpoczęła się zimą 1941 roku, miała przełomowe znaczenie dla dalszego przebiegu wojny na Wschodzie. W radzieckich i rosyjskich filmach, takich jak "Bitwa o Moskwę", "Dni oblężenia", czy "Zimowa wojna", ukazano dramatyczne walki Wehrmachtu z Armią Czerwoną na przedpolach stolicy ZSRR. Reżyserzy skupili się na patriotycznym poświęceniu obrońców miasta i ludności cywilnej, którzy choć nieprzygotowani na atak wroga, zrobili wszystko by go powstrzymać. Moskwa obroniła się i stała się symbolem niezłomności radzieckiego żołnierza.
Bitwa stalingradzka w kinie rosyjskim
Jeszcze większe znaczenie propagandowe miała bitwa stalingradzka z przełomu 1942 i 1943 roku. To właśnie klęska pod Stalingradem przesądziła o losach wojny na froncie wschodnim. Rosyjskie filmy takie jak "Stalingrad", "Wszyscy umrzemy", czy "Czas wyboru" ukazują niezwykle krwawe i zażarte walki Wehrmachtu z Armią Czerwoną w zniszczonym mieście. Widzowie mogą zobaczyć jak niemieccy żołnierze powoli są wyniszczani, okrążani i spychani do defensywy przez Sowietów. Filmy glory
Podsumowanie
Wojenne filmy fabularne z lat 90. XX wieku w niezwykle ciekawy i angażujący sposób przedstawiły najważniejsze wydarzenia II wojny światowej. Reżyserom udało się oddać skalę dramatyzmu tamtych lat, kiedy losy świata ważyły się na polach bitew w Europie i na Pacyfiku. Dzięki wciągającej fabule i efektownym scenom batalistycznym, widzowie mogli przenieść się do realiów globalnego konfliktu sprzed kilkudziesięciu lat. Filmy te pozwoliły też docenić heroizm i poświęcenie zwykłych żołnierzy i ludności cywilnej. Kampanie filmowe z lat 90. XX wieku na trwałe wpisały się do historii kina wojennego.
Tagi
Udostępnij artykuł
